همانطور که از نامش مشخص است کار هواکش جابه‌جا کردن هوا است، این دستگاه‌ها انواع و اقسام مختلفی دارند و هر کدام برای کارکردهای خاصی طراحی شدند. برای حرکت هوا در یک سیستم تهویه و نیز غلبه بر افتهای موجود در سیستم، نیاز به انرژی است. این انرژی ممکن است به صورت جا به جایی یا شناوری باشد. به هر حال اغلب سیستم ها احتیاج به نوعی وسیله به حرکت درآورنده و نیرو دمنده هوا نظیر هواکش یا بادبزن دارند. قدرت این محصولات هم یکسان نیست و هرکدام برای تهویه فضاها خانگی و صنعتی مختلف بکار گرفته میشوند. خرید محصولات نامناسب که ممکن است کارایی لازم را نداشته باشند، باعث هدر رفت وقت و سرمایه شما می‌شود.
فن وسیله ای است که با کمک چرخش یک پروانه هوا را برای ما جابجا می کند که می تواند مکنده و یا دمنده باشد. در محیط هایی که به علت وجود فضای کم، احتیاج به انتقال و تهویه هوا داریم، می توان از فن و هواکش استفاده نمود. این محصولات در مدل های متعدد و با کاربری گسترده از هواکش خانگی تا هواکش صنعتی تولید میشوند. فن ها از اقسامی مانند تعدادی پره که به هاب متصل هستند تشکیل شده، که این پره ها توسط شفت به یک الکتروموتور وصل شده اند و نتیجتا این محصول میتواند سیال را که در اینجا هوا یا گاز میباشد، به حرکت در بیاورد.
هواکش از نظر ظاهری بسیار شبیه پنکه است و از یک تیغه تشکیل شده که با چرخش خود هوا را جابه‌جا می‌کند. فن‌های خانگی قدرت کمتری دارند و از نظر قیمت هم ارزان‌تر هستند در مقابل نمونه‌های صنعتی این محصولات در سایزهای بزرگ تولید میشوند و قادر هستند سالن‌های بزرگ، سوله‌ها و فضای داخلی خط تولید کارخانه‌ها را تهویه کنند.
کار اصلی این ابزار انتقال گاز و هوا است تا فرد هنگام تنفس اکسیژن تمیز دریافت کرده و از استشمام گازهای خطرناک جلوگیری کند. بدون وجود یک هواکش مناسب احتمال گاز گرفتگی افراد، احساس خستگی، انتشار بوی بد در محیط و گرفتگی هوا وجود دارد. هواکش دو نوع اصلی دمنده و مکنده این محصولات هستند که به سبب تفاوتی که در مکانیسم عملکرد آن‌ها وجود دارد به این نام‌ها نامگذاری شدند. این دستگاه‌های الکترونیک مکانیسم پیچیده‌ای دارند و از نظر فنی به اشکال مختلفی هوا را به گردش در می‌آورند.
هواکش مکنده و دمنده چه تفاوتی با یگدیگر دارند؟
دمنده یک مکانیسم مکانیکی دارد و کار آن انتقال هوا از یک نقطه به مکان دیگر است. تمرکز این دستگاه روی نقطه خاصی است و بیشتر در محیط‌هایی که امکان آلودگی هوا وجود دارد مورد استفاده قرار می‌گیرد. در عین حال این ابزار کار خنک کنندگی را هم انجام می‌دهد و به همین دلیل در صنایع مختلف بکار برده می‌شود. این دستگاه‌ها جریان هوای بیشتری نسبت به سایر انواع هواکش ایجاد می‌کنند.
نوع دمنده قادر است گاز را در یک فشار متوسط منتقل کند و جریان درون سیال هوا را به وجود می‌آورد. پره یا تیغه فعال در این نوع هواکش‌ها از جنس‌های مختلفی ساخته می‌شود و این موتور است که نحوه گردش آن را تنظیم می‌کند. دمنده‌ها به دو نوع سانتریفیوژ و جایگزین قطبی تقسیم میشوند. ورودی، خروجی، فن و پوشش بیرونی مهمترین بخش‌های یک دمنده به شمار می‌آیند.
فن‌ها مکنده برای محیط‌های صنعتی طراحی شده و نسبت به نوع دمنده قدرت بیشتری دارند، گاهی به آن‌ها فن صنعتی هم گفته می‌شود. هواکش‌های مکنده حجم گاز را در یک فشار کم جابه‌جا می‌کنند. این هواکش‌ها توانایی بالاتری دارند و انرژی کمتری هم تولید می‌کنند. مهمترین اجزای مکنده‌ها تیغه‌های هدایتگر الکتریسیته و موتور است که عملکرد اصلی دستگاه را شکل می‌دهند. این دستگاه‌ها هوا را در منطقه‌ای کامل تولید می‌کنند و از نظر کارایی بسیار متفاوت هستند.
موقعیت قرارگیری این دستگاه‌ها بسیار مهم است و باید به نحوی بکار گرفته شوند که بتوانند هوا را با بهترین کیفیت تهویه کنند. هنگام خرید هواکش باید به اندازه محیط، کارکردی که از آن انتظار می‌رود و مکانیسم عملکرد دستگاه توجه ویژه کرد. انتخاب یک دستگاه مناسب به ویژه در محیط‌های صنعتی و بزرگ کار هر کسی نیست به همین دلیل باید توسط با مشورت متخصص و زیر نظر افراد کاربلد صورت بگیرد.